Trong bài viết này mình sẽ nói về phương pháp phân tích một bộ sưu tập NFT mà ít ai đề cập tới – Phân tích dựa trên những giá trị cốt lõi của dự án. Bạn cũng có thể áp dụng phương pháp này cho các dự án cryptocurrency.
Chắc hẳn các bạn đã quen thuộc với cách phân tích dựa trên các yếu tố như Art, Team, Cộng đồng, Backer, vv… Điều này hoàn toàn đúng. Nhưng nếu đi sâu vào bản chất thêm một tầng nữa bạn sẽ thấy tất cả những yếu tố trên chỉ là phần bề nổi của dự án. Phương pháp này cũng sẽ đi phân tích các yếu tố trên nhưng khác ở chỗ là phân tích các yếu tố biểu hiện để tìm ra các giá trị cốt lõi của dự án.
Các giá trị cốt lõi bao gồm:
* Năng lực – Ability
* Nguồn lực – Resources
* Đạo đức – Morality
Sau khi đúc kết được những giá trị cốt lõi của dự án, cần kết hợp thêm yếu tố thứ 4 trước khi thực hiện bất cứ hành động gì, đó chính là:
* Vị thế – Position
Mình đem bốn yếu tố này đặt trong 4 cánh của cỏ 4 lá, tạm đặt tên cho nó là: Mô hình Cỏ 4 lá – RAMP.
## **PHÂN LOẠI NFT**
* **PFP – Profile Picture**: Là danh mục các NFT sử dụng chủ yếu cho việc làm ảnh đại diện.
* **In game/metaverse item**: Các vật phẩm trong game được NFT hóa sẽ nằm trong danh mục này, ví dụ như đất đai, vũ khí, nhân vật.
* **Pass Card/Membership**: Khi nắm giữ loại này bạn sẽ có một đặc quyền nào đó, ví dụ quyền mua, quyền mint, hay tham gia một buổi hòa nhạc.
* **Identify**: Dòng này xuất hiện với mục đích định danh cho các thực thể trong không gian blockchain. Các dự án nổi bật trong mảng này là ENS, SpaceID, Unstopable Domaind, Lens.
* **Content**: Là các nội dung được NFT hóa như âm nhạc, video, bài viết,… Một số nền tảng hỗ trợ NFT hóa nội dung như CosTV, mirrorxyz.
* **Art:** Là mấy bức tranh, không phải PFP, không phải vật phẩm game, cũng không phải dạng nội dung thì xếp chung vào danh mục này.
* **RWA (Real world asset)**: Đây là những tài sản ngoài đời thực được token hóa để đưa lên blockchain. Có thể là nhà cửa, xe cộ. Hiện tại vẫn chưa phổ biến do hành lang pháp lý và những rào cản về mặt niềm tin.
## **PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH**
Trong phần phân tích bên dưới mình sẽ đi sâu vào mảng **PFP NFT** vì đây là mảng mang nhiều sắc màu nghệ thuật và dành được phần lớn sự quan tâm từ cộng đồng.
## **1. ART**
Trong art bao gồm hai phần chính:
* Visual: phần hiển thị mà bạn có thể thấy được trên màn hình.
* Spirit: là phần tinh thần hay cảm nhận của nhà sưu tập đối với bộ sưu tập.
**Visual – Phần nhìn**
Để đánh giá visual thì lại phải xét đến phân loại của NFT, xem nó thuộc danh mục nào. Nếu là dòng PFP thì phần visual rất quan trọng, đó là thứ ảnh hưởng khá nhiều tới tới hành động bấm mua của Collector. Đối với các danh mục khác thì ít quan trọng hơn. Ví dụ khi mua thẻ membership bạn có quan tâm nhiều tới nó đẹp hay xấu không, mà giá trị sử dụng của nó mới là điều cần quan tâm.
Xét về mặt Visual có thể chia ra 6 loại sau:
* **Dumb**: những bức ảnh được vẽ hết sức crazy, nét vẽ nguệch ngoạch, trông có phần “ngu ngốc”.
* **Pixel**: Sử dụng những chấm pixel đơn giản để thể hiện hình ảnh làm chúng ta hoài niệm về những ngày bình minh của khoa học máy tính.
* **Simple**: Là những NFT có phần hình ảnh được thiết kế với đường nét đơn giản, ít màu sắc, ít chi tiết. Đây cũng là style ưa thích của nhiều bộ sưu tập nổi tiếng: BAYC, Azuki, Doodles, Pudgy Penguins.
* **Detailed**: Các bộ sưu tập nhóm này được vẽ hết sức chi tiết, sử dụng nhiều đường nét, màu sắc trong bức ảnh. Các bạn có thể xem art của Otherdeed hoặc Nanopass để hiểu hơn về style này.
* **3D**: Là những art được vẽ có chiều sâu, mô phỏng lại hình ảnh 3D, có thể có cả chuyển động 3D, ví dụ: Clone X, a KID called BEAST, MekaVerse.
* **Content**: Là visual của những content khác như video, bài viết.
Simple và Pixel hiện đang là hai phong cách phổ biến nhất, điều này dễ hiểu bởi nó nó dễ tiếp cận và dễ được phần đồng cộng đồng chấp nhận.
**Spirit – Phần tinh thần**
Có một sự thật là không phải bộ sưu tập nào có phần visual long lanh sẽ có giá trị lớn. Đây là lúc phần **spirit** của bộ sưu tập lên tiếng. Spirit khá trừu tượng và là tổng hoà của nhiều yếu tố, đó là cảm nhận của mỗi Collector khi đứng trước tấm art. Spirit không cố định và thay đổi theo quá trình tiếp xúc của nhà sưu tầm.
Nhưng nếu một bộ sưu tập làm tốt, tinh thần của nó sẽ được duy trì nhất quán trong cảm nhận của chúng ta ngay từ khi nhìn thấy tác phẩm lần đầu tiên cho đến khi trở thành một phần của cộng đồng dự án. Spirit là sợi dây gắn kết giữa bộ sưu tập và nhà sưu tầm và giữa các nhà sưu tầm với nhau.
Tất cả bộ sưu tập đều có tinh thần riêng, việc nó mờ nhạt hay nổi bật, hỗn độn hay nhất quán sẽ thể hiện năng lực của đội ngũ dự án.
**Các yếu tố khác:**
**Ý tưởng**
Đầu tiên, bạn cần kiểm tra ý tưởng của bộ sưu tập là mới hay copy, nếu copy thì có sự sáng tạo trong đó hay không? Mình đánh giá cao các bộ sáng tạo theo kiểu “đại dương xanh”, thông thường những bộ như vậy nếu được cộng đồng chấp nhận sẽ là những bộ lead trend.
**Chủ đề**
Khi đánh giá sự sáng tạo của chủ đề không nên quá nặng nề, chỉ cần không phải copy art từ dự án khác là được. Thông thường, những bộ sưu tập có chủ đề khiến người ta liên tưởng tới sự khát vọng sẽ hấp dẫn hơn, ví dụ Các vị thần, Chiến binh, Băng đảng, Captain, Khỉ, Cú. Cũng có thể là những chủ đề vui nhộn, ví dụ Ếch, Mèo, Chim cánh cụt, meme. Nhìn chung không nên đánh giá quá nặng nề, chỉ cần chủ đề nhất quán với tinh thần mà bộ sưu tập muốn truyền tải là được.
**Số lượng và Định giá**
Số lượng của một bộ sưu tập tuỳ thuộc vào mục đích và nguồn lực của dự án, thông thường là 10.000 NFT đối với một bộ PFP, một số bộ có thể lên tới 20.000 phục vụ cho số đông. Việc đặt tiêu chuẩn cho số lượng NFT của một bộ sưu tập là khá phiến diện, nhưng nếu không có lý do đặc biệt mà có quá ít số lượng có thể do team đang bị hạn chế về nguồn lực. Hãy hỏi trực tiếp các nhà sáng lập của dự án, tại sao họ lại chọn số lượng cho bộ sưu tập là như vậy.
Vấn đề định giá cho bộ sưu tập, để biết dự án có đang định giá quá cao hay quá thấp, bạn hãy so sánh với các dự án tương tự, cùng ý tưởng, cùng chủ đề. Việc này đòi hỏi bạn có kinh nghiệm quá khứ với cả những bộ tương tự, sau đó kết hợp với những thứ dự án đã làm, đang làm và hứa hẹn sẽ làm, bạn sẽ tự có đánh giá nó đang được định giá hợp lý hay không.
**Traits**
Có 2 cách tạo ra art cho bộ sưu tập.
* Cách thứ nhất là vẽ 1/1, tức nghệ sĩ vẽ riêng từng bức từ đầu đến cuối.
* Cách thứ 2 là generative art, nghệ sĩ sẽ vẽ các bộ phận với nhiều phong cách khác nhau gọi là các traits, sau đó phối hợp các traits để tạo thành một tấm art hoàn chỉnh.
Việc vẽ 1/1 tốn nhiều thời gian và công sức, nên thông thường các dự án chỉ vẽ một số ít tấm 1/1 phục vụ mục đích truyền thông, số còn lại được vẽ theo dạng generative. Bộ sưu tập càng nhiều traits càng chứng tỏ artist dành nhiều công sức cho nó.
**Trending**
Khi một bộ sưu tập xxx hàng trăm lần sẽ kéo theo sự ra đời của hàng loạt bộ sưu tập tương tự. Liệu bạn có thể đãi cát tìm vàng, tìm ra “the next killer” hay không.
Trong một trend đang diễn ra, yếu tố quan trọng để trở thành “the next killer” đó là tốc độ và sự chỉn chu. Khi bộ sưu tập dẫn đầu chỉ vừa mới lên trending mà đã có một bộ sưu tập khác cùng ý tưởng, cùng chủ đề, art chỉn chu không copy, không những thế còn có sự sáng tạo trong đó thì có 2 điều có thể nghĩ tới:
* Một là đội ngũ dự án rất mạnh, họ research nhanh, bắt trend nhanh, có nhiều nguồn lực để xây dựng dự án một cách cực nhanh.
* Hai là họ đã có sự chuẩn bị trước, từ sự research dự đoán trend trước đó hoặc là họ quen biết với dự án lead trend.
Khi đưa thêm yếu tố đạo đức vào rất có thể bạn sẽ tìm được “hidden gem”. Yếu tố đạo đức có thể đánh giá nhanh thông qua nhiều yếu tố mà mình sẽ nói dần trong bài viết, ví dụ nhỏ nhất nếu trending vừa mới diễn ra hôm qua mà Twitter của dự án tạo cách đây 1-2 năm thì bạn biết là họ đang muốn lừa dối bạn rồi đó, hoặc nữa là website của dự án dẫn bạn tới Twitter của KOL nổi tiếng nhưng không có bất cứ thông tin gì liên quan tới dự án – yep scam alert.
*Lưu ý: Đang trong một trending không nên nặng nề trong việc đánh giá mặt ý tưởng, chủ đề, và cũng không nên nắm giữ những bộ sưu tập ăn theo trend quá lâu.*
**Sự nhất quán**
Cho dù bộ sưu tập nằm trong bất cứ danh mục nào thì vẫn cần có sự nhất quán. Nhất quán trong phong cách visual và cả trong chủ đề.
**Tính lịch sử**
Cũng giống như sưu tầm tranh, những bức tranh có bề dày lịch sử hay gắn liền với cột mốc lịch sử nào đó thường ngày càng có giá trị.
## **2. CORE TEAM (ĐỘI NGŨ)**
Xét riêng về dòng **PFP**, cần tìm hiểu về ít nhất 2 thành viên trong đội ngũ là **Nghệ sĩ** và **Nhà sáng lập**.
Nghệ sĩ hay **Artist** là người tô vẽ nên linh hồn cho bộ sưu tập, art có thể hiện được tinh thần mà dự án muốn truyền tải hay không đều phụ thuộc vào tài ba của người hoạ sĩ. Vậy nên đào sâu nghiên cứu về artist là việc quan trọng phải làm. Thành viên quan trọng thứ hai trong đội ngũ là các nhà sáng lập. Nếu như artist đã tạo ra những tấm art hoàn mỹ rồi thì các nhà sáng lập chính là người mang chúng đến với cả thế giới. Hai người, người nào cũng quan trọng, sản phẩm tốt mà thiếu đi sự truyền thông thì khác gì “mặc áo gấm đi đêm”.
## **3. CỘNG ĐỒNG**
Cộng đồng, hay người ủng hộ hay khách hàng tiềm năng tùy ở cách bạn gọi nhưng nếu không có họ, dự án sẽ chết. Nói gì thì nói, muốn vẽ trời mây thì phải có mực, muốn hiện thực hoá lý tưởng cũng cần có nguồn lực. Một cộng đồng lớn mạnh sẽ là nền tảng để một dự án bước tới thành công.
*Vậy, như thế nào là cộng đồng mạnh?*
Vẫn tiêu chí cũ, chất lượng hơn số lượng. Đừng chỉ ngó qua số lượng người theo dõi của trang dự án hay discord thôi, hãy kiểm tra mức độ nhiệt tình của các thành viên. Đọc xem họ trao đổi những gì với nhau.
Như đã phân tính ở trong phần đầu, spirit hay tinh thần của dự án chính là sợi dây kết nối giữa bộ sưu tập và nhà sưu tầm và giữa các nhà sưu tầm với nhau. Một cộng đồng càng hype, càng “cuồng tín” thì chứng tỏ phần spirit của bộ sưu tập đang làm rất tốt nhiệm vụ của mình. Những người xa lạ có thể đến vì lợi nhuận, nhưng có thể ở lại vì tinh thần của bộ sưu tập.
Sự cuồng tín thể hiện trong từng câu cửa miệng mà các thành viên chào nhau, có thể đâu đó các bạn đã nhìn thấy những dòng này: “W”, “hoot”, “!ooh” “ahoy” “33,3%”, nếu không phải thành viên chắc hẳn sẽ khó để hiểu được. Sự cuồng tín còn được thể hiện thông qua cái cách mà các thành viên ủng hộ dự án, họ tình nguyện làm meme, tình nguyện quay clip, đặt ảnh đại diện,… họ xả thân để ủng hộ dự án.
Sự cuồng tín của cộng đồng là một tiêu chí phản ánh năng lực của đội ngũ dự án.
Lưu ý rằng, khi nghiên cứu phần cộng đồng của các dự án các bạn phải linh hoạt. Phải nắm được dự án đang ở giai đoạn nào, nếu dự án chỉ mới khởi động không thể yêu cầu có hàng chục nghìn người theo dõi hay hàng loạt KOL tên tuổi ủng hộ được. Thêm vào đó, khi thông tin dự án đã tràn ngập Twitter thì liệu thứ bạn đang research có còn là “hidden gem” hay không?
## **4. NFT ALLOCATION**
Đây là cách mà dự án phân bổ NFT cho từng nhóm đối tượng, các nhóm có thể kể đến dưới đây:
* Reserve / Treasury
* Team
* Partner
* OG, Whitelist
* Allowlist
* Public
Không phải dự án nào cũng có đủ các nhóm trên, nhưng hãy xem cách mà họ phân bổ cho từng nhóm để có cảm nhận về chiến lược.
Chẳng hạn như cái cách mà họ phân bổ Whitelist, những người có whitelist có giúp dự án phát triển, có đóng góp cho dự án hay không. Nếu dự án cứ phát WL tràn lan cho cộng đồng, những người chỉ mong muốn đầu cơ bán nhanh sau khi mint mà không giúp ích gì cho dự án thì rất khó để bộ sưu tập thành thành công. Làm theo cách này cho thấy dự án chỉ muốn đẩy hết số WL cho cộng đồng mint để lấy tiền, chứ chẳng có kế hoạch đường dài với dự án.
Cũng cần chú ý xem dự án đang ở giai đoạn nào. Nếu dự án vô cùng mới mà vẫn kiên quyết chọn những người thật sự hỗ trợ để phát WL thì chứng tỏ dự án rất tự tin về bản thân và rất lực, nhưng thông thường đoạn đầu phát bao giờ cũng dễ dãi hơn.
Cũng giống như Token Allocation, nắm bắt NFT Allocation giúp bạn đánh giá vị thế của mình so với những người khác.
## **5. UTILITIES – TÍNH TIỆN ÍCH**
Với dòng PFP nếu không khéo léo trong việc truyền thông, dự án sẽ dễ bị cộng đồng hiểu nhầm từ **”giá trị nghệ thuật”** sang **”giá trị tiện ích”**. Nếu cứ chăm chăm vào viral khi sở hữu NFT bạn sẽ được lợi này, lợi ích kia cộng đồng sẽ tưởng rằng đó là NFT tiện ích của dự án. Từ đó giảm tính nghệ thuật cũng như sức nặng về tinh thần của bộ sưu tập.
Các tiện ích có thể kể đến là:
* Tham gia vào các nhóm riêng và nhận các đặc quyền như tin tức “alpha”, whitelist các dự án khác
* Được airdrop hoặc suất mint sớm của các bộ sưu tập con do dự án phát hành, airdrop token
* Quyền truy cập vào các công cụ đặc biệt của dự án
* Trở thành NFT tiện ích trong các dự án sau này
* Chia sẻ doanh thu
* Mới đây nữa là lending, cho phép bạn cầm cố NFT của mình để lấy token đi làm việc khác
* Các tiện ích kết nối với đời thực: tham gia event, airdrop merchandise
* Và cuối cùng là thể hiện cá tính trên các mạng xã hội web3.
Đánh giá sức mạnh tiện ích cho bạn một góc nhìn về năng lực và nguồn lực của đội ngũ.
## **6. ROADMAP**
Kiểm tra roadmap để xem dự án có thực sự đang phát triển hay không, biết được team dự án là người nói hay người làm.
## **7. TÀI NGUYÊN**
Website, whitepaper rõ ràng minh bạch là tín hiệu tốt cho một dự án chất lượng.
## **8. CÁC THÔNG SỐ KHÁC**
Trong trường hợp dự án đã được mint thì bạn có thể check thêm các thông tin sau:
* **FDV = Giá sàn x Tổng cung**, xem định giá hiện tại của bộ sưu tập đến đâu, cao hay thấp so với đối thủ.
* **Hành động giá**: Xem đường giá có được các Market Maker hỗ trợ bằng những con sóng pump dump không, có vùng đỡ giá không, hay chỉ giảm luôn một mạch từ giá mint. Nếu dự án không có MM thì khả năng cao mint xả một lần rồi đi mãi mãi.
* **Bluechip holder**: càng có nhiều bluechip holder thể hiện bộ sưu tập được quan tâm.
* **Tường bid**: Tại các marketplace hãy check xem đang có tường bid hay không, tường bid càng sát giá sàn và càng dày thể hiện dự án đang được tích cực đỡ giá.
Và cuối cùng, mình vẫn phải nhắc lại về **tính linh hoạt**, hãy áp dụng linh hoạt cho từng danh mục NFT, đừng bắt một dự án meme có những tiêu chuẩn như những dự án sinh ra để trở thành blue-chip.
## **CHIẾN LƯỢC GIAO DỊCH**
**OG/Whitelist hunt**
Nếu đã tìm thấy hidden gem, đừng do dự ủng hộ cho dự án từ những ngày đầu. Bạn có thể tham gia event, làm meme, viết bài review,… dự án luôn quan sát những người ủng hộ, rất có thể bạn sẽ dành được whitelist để tối ưu hoá vị thế của mình so với phần còn lại.
Nếu lựa chọn đúng thì công sức các bạn bỏ ra không hề lãng phí tí nào, những bộ blue-chip có thể tăng hàng chục, hàng trăm lần so với chi phí mint.
**Floor flip**
Tức không quan tâm đến art, cứ nft nào giá thấp nhất thì mua, đợi pump rồi flip. Chiến lược này thì thanh khoản dồi dào, không lo bị tồn kho.
**Rare hunt**
Chiến lược này yêu cầu các bạn phải ăn nằm với bộ sưu tập để tìm ra đâu là các NFT quý hiếm, hoặc sắp có utilities xịn để mua và flip khi tăng giá. Cách này rủi ro và có phần yêu nghệ thuật hơn, thanh khoản kém.
## **KẾT LUẬN**
Sau khi thực hiện nhiều hoạt động nghiên cứu bên trên, mục đích cuối cùng là giúp bạn rút ra được 4 điều duy nhất:
* Năng lực – Ability
* Nguồn lực – Resources
* Đạo đức – Morality
* Vị thế – Position
Việc cần làm tiếp theo là dựa trên những kết luận của mình để đánh giá mức độ rủi ro, lợi nhuận. Bạn sẽ phải lựa chọn nới rộng hay thu hẹp vùng an toàn của mình đối với từng dự án.
> “High risk, high return”
Và cuối cùng, nguyên nhân mình đặt tên cho phương pháp này là **Cỏ 4 lá** vì còn một yếu tố ẩn cuối cùng giúp bạn thành công nữa, đó chính là ý nghĩa của bông cỏ 4 lá – **Sự may mắn **🍀.
***Bài này chia sẻ hết ruột gan, tips tricks cho ae rồi đó. Chúc ae thành công trên con đường trở thành “Grand Collectors”!***
> ***Do trên Facebook bị hạn chế về phần hình ảnh mô tả và độ dài nên có thể không diễn đạt hết ý tưởng được, các bạn có thể đọc bài viết đẩy đủ trên mirror của mình tại đây: https://mirror.xyz/hoangdefi.eth/YKnYsejtgC7Yw5p7UjPJXwplxIwwwHKNR42I1S4CSDo***
[#nft](https://www.facebook.com/hashtag/nft?__eep__=6&__gid__=567027994086134&__cft__[0]=AZW8QZZxGH0jb_SVGdL-HrIAIJ4RsUbk3SVhFu4Q2LggDFbfM2zqWfA4K4ipxIR6UbqXHYCKMZ-BBy4Bz1k8ZpLmi1VqCrfYiJrxA1LgsQcvKZcz2hmm-Vg0sdA3G_VCJa9Wz3HmpYwqo4AfcsDFe4NjEuBdPyIox6EY0ndEtQZxxrp0ubSHpfoLtLE5SVfrQbA&__tn__=*NK-R) [#nfts](https://www.facebook.com/hashtag/nfts?__eep__=6&__gid__=567027994086134&__cft__[0]=AZW8QZZxGH0jb_SVGdL-HrIAIJ4RsUbk3SVhFu4Q2LggDFbfM2zqWfA4K4ipxIR6UbqXHYCKMZ-BBy4Bz1k8ZpLmi1VqCrfYiJrxA1LgsQcvKZcz2hmm-Vg0sdA3G_VCJa9Wz3HmpYwqo4AfcsDFe4NjEuBdPyIox6EY0ndEtQZxxrp0ubSHpfoLtLE5SVfrQbA&__tn__=*NK-R)
Nguồn: Ryan Và Những Người Bạn – Hoàng Lê
